“El-Gadir” kitabı Allame Emini’nin eseridir. On bir cilttir, her cildi 450-500 sahife civarındadır ve orijinali Arapça yazılmıştır. Bu kitabın konusu Gadir-i Hum Olayı ve hadisidir. İlk olarak h.1364’de Necef’ul Eşref’te basılmıştır. Daha sonraları, başka dillere de tercüme edilmiş ve çeşitli ülkelerde defalarca basılmıştır. El-Gadir kitabının, büyük bir özen ve dikkatle yazıldığı uzmanlar tarafından teyit edilmiştir. El Gadir ilim deryasıdır ki gerçekten dini, ilmi, tarihi, rical ve kelam açısından ansiklopedi adı verilebilecek ender kitaplardan biridir.
Bu kitabın övgüsü, nitelikleri ve teyidi çerçevesinde büyük İslam alimleri ve araştırmacıların yazdıkları ve söyledikleri birçok şey vardır ki, onlar da başlı başına bir kitap olabilecek genişliğe sahiptir.
Bu ansiklopedinin önemine dair şunu söylemek yeterlidir; anlaşıldığı üzere bu eserin yazımında onbinlerce kitap gözden geçirilmiş ve onbin tane kaynak kitap dikkatle, sayfa sayfa okunmuş ve notlar alınmıştır.
Bilinmelidir ki yazar, konuları asıl kaynaklarından elde etmek ve bazen tek nüsha olan el yazması kitaplara ulaşmak için, Necef-i Eşref’ten kalkıp uzak beldelere seyahatler yapmıştır. Bazen de namaz saatleri hariç günde 18 saat kesintisiz olarak sıcak ve yakıcı havada, bu kitabın yazımı için okuma ve not çıkarmakla meşgul olmuştur.
MÜELLİF’İN DOĞUM VE ÖLÜMÜ
Allame-i Dehr (asrın bilgini) kemal sahibi merhum Ayetullah Abd’ul Hüseyin Ahmed el-Emini, hicri 1320 yılında doğdu. İlmi eğitimi sonunda içtihat derecesine ulaştı. Yüce ruhu hicri 28 Rabiussani 1390 Cuma günü sabahı Tahran’da melekut alemine kavuştu. NaaşıNecef-i Eşref’e intikal edildi ve Emir-ülMü’minin Ali (a.s)’ın kabrinin yakınında toprağa verildi.
YAZARIN SEYAHATLERİ
Allame Emini, bu değerli eserinde daha fazla tahkikat yapabilmek ve derinleşmek için bir çok ilmi seyahatlere çıkmıştır.
Allame Irak’taki kütüphanelerde mevcut olan el yazması ve matbaa basımı kitapların incelenmesi ve okunmasına ek olarak, hicri 1380 yılında Hindistan’a gitmiş ve dört ay müddetince orada ikamet etmiştir. El yazması kitapları yeniden yazmanın dışında, bu müddet içerisinde o ülkenin mühim kütüphanelerinde bulunan pek çok kaynak kitapları da okuyarak incelemiştir.
Hicri 1384 yılının baharında Suriye’ye gitmiş, orada kaldığı müddet içerisinde Şam ve Halep’teki dört önemli kütüphanenin elyazması kitaplarını mütalaa ederek incelemiştir. Allame, “Semeret’ulEsfarİlelEktar” kitabının ikinci cildinin mukaddimesinde, 250’den fazla elyazması kaynağı zikrediyor ki, bu yolculuğunda o kitaplardan diğer kitaplara oranla daha fazla istifade etmiştir.
el-Gadir fî’l-Kitabve’s-sünnet ve’l-edeb I Matbaatü’l-Gari, Necef 1945
el-Gadir fî’l-Kitabve’s-sünnet ve’l-edeb, Allame Eminî’nin Hz. Peygamber'in, Hz. Ali’nin velayetini ilan eden Gadir-i Hum Hutbesi’ni incelediği ansiklopedik eseridir. O, bu eserinde Gadir-i Hum hadisini, tefsir, hadis, tarih, fıkıh, usul, kelam ve edebiyat disiplinlerinin yöntemlerini esas alarak incelemiştir.
11 ciltten oluşan Farsça tercümesi 22 cilt halinde yayımlanmıştır. Bu kitabı hazırlamak için 40 yıl çalışan Allame Eminî, kaynak toplamak amacıyla, İran’ın farklı şehirlerine yolculuklar yapmış; Mısır ve Suriye gibi Arap ülkelerindeki kütüphanelerin yanı sıra Hindistan ve Türkiye’deki önemli kütüphaneleri de ziyaret etmiştir. Bu amaçla 1387/1967 yılında Türkiye’ye de seyahat eden Allame Eminî, bir ay boyunca İstanbul ve Bursa’daki yazma eserler kütüphanelerinde çalışmıştır.
Allame Eminî, kendi ifadesine göre, el-Gadir’i yazarken on bin matbu ve yazma eseri dikkatle mütalaa edip notlar almış, yüz bine yakın risaleyi incelemiştir. Gittiği yerlerde seçtiği konularda dersler de veren Allame Eminî, bu ders notlarının bir kısmını yayımlamıştır. Örneğin1964 yılında Suriye’de verdiği dersleri “Siretuna ve sünnetuna: sîretuNebiyyina ve sünnetihi” adıyla Tahran’da yayımlamıştır (1386/1966).
el-Gadir’in ilk dokuz cildi, 1364-1371/1945-1952 yılları arasında Necef’te yayımlanmıştır. On bir ciltten oluşan yeni baskısı ise ilk defa 1372/1953 yılında Beyrut’ta yayımlanmıştır.
el-Gadir fi’l-Kitabve’s-Sünnet ve’l-edeb’in kısaca muhtevası:
Cilt I
Tarihte Gadir-i Hum’un coğrafî önemi
Gadir Hadisesi
Gadir hadisine gösterilen teveccüh
Gadir hadisinin sahabîravileri (120 sahabî)
Gadir hadisinin tabiînden olan ravileri (84 ravi)
Gadir hadisinin hadis imamı ve hadis hafızı ravileri hicrî 2.-16. yüzyılarda yaşamış 360 ravi)
Gadir hadisi hakkında kitabı olan Sünnî ve Şiî müellifler (26 müellif)
Şura Gününde Gadir hadisi üzerine yapılan tartışmalar ve hadisin delil olarak kullanılması
Üçüncü halife döneminde Gadir hadisi üzerine yapılan tartışmalar ve hadisin delil olarak kullanılması
Rehbe Gününde Gadir hadisi üzerine yapılan tartışmalar ve hadisin delil olarak kullanılması
Hz. Ali’nin Rehbe gününde Gadir hadisini 24 sahabînin bulunduğu mecliste delil göstermesi
Hz. Ali’nin Cemel Günü’nde Talha’ya karşı Gadir hadisini delil göstermesi
Hz. Ali’nin Sıffin Günü’nde Gadir hadisini delil göstermesi
Hz. Fatıma’nın Gadir hadisini delil göstermesi
Hz. Hasan’ın Gadir hadisini delil göstermesi
Hz. Hüseyin’in Gadir hadisini delil göstermesi
Abdullah b. Cafer’in Muâviye’ye karşı Gadir hadisini delil göstermesi
Kur’ân’da Gadir
Masum İmamların sünnetinde Gadir Bayramı
Gadir hadisinin anlamı ve bu konudaki tartışmalar
Gadir hadisinin isnadındaki rical hakkında
Cilt IIGadir hakkında şiir (Gadiriyye) söyleyen şairler: biyografileri ve şiirleri (hicrî I.-III. yüzyıllar)
Cilt III Gadir hakkında şiir (Gadiriyye) söyleyen şairler: biyografileri ve şiirleri (hicrî III.-IV. yüzyıllar)
Cilt IV Gadir hakkında şiir (Gadiriyye) söyleyen şairler: biyografileri ve şiirleri (hicrî IV.-VI. yüzyıllar)
Cilt VI Gadir hakkında şiir (Gadiriyye) söyleyen şairler: biyografileri ve şiirleri (hicrî VIII. yüzyıl)
Cilt VII-X Gadir hakkında şiir (Gadiriyye) söyleyen şairler: biyografileri ve şiirleri (hicrî IX. yüzyıl)
Cilt XI Gadir hakkında şiir (Gadiriyye) söyleyen şairler: biyografileri ve şiirleri (hicrî IX.-XI. yüzyıllar)
II. ciltten XI. cilde kadar yüzün üzerinde şairin biyografileri ve şiirleri nakledilmiş, şiirlerin içeriği ve şiir hakkındaki tartışmalar incelenmiştir.
Arapçasını Ali Asker Horasaninin hazırladığı el-Gadir’den seçme metinler türkçeye tercüme edilmiştir: Allame Eminî, Gadir-i Hum (Özetle el-Gadir), özetleyen: Ali Asker Horasanî, çev. Seyyid Ali Hüseynî, Kum 1998.Ertuğrul Ertekin
