Takrib'ül-Mezahib Stratejisi

Dr. Muhammed Hasan TEBERREİYAN-  İslam Mezheplerini Yakınlaştırma Kurumu  İlim Heyeti Genel Sekreteri/İran

1. Fasıl: Özel Kavramlar

1-Takrib:

İslam Mezhepleri Takrib Kurumu açısından Takrib (yakınlaştırma) şunlardan ibarettir:

ªBirbirlerini daha iyi tanıma ve aralarında İslami birlik, dayanışma ve kardeşlik ilişkileri oluşturma gayesiyle muhtelif İslami mezhepler mensuplarının yakınlaştırılması.

2-İslamî Vahdet

İslami Vahdet şundan ibarettir:

ªOrtak İslamî değerler ve kesin ilkeler uyarınca İslam mezhepleri arasında yakın bir işbirliği ve dayanışma diyalogunun oluşturulması, İslam ümmetinin yüksek çıkar ve hedeflerinin tahakkuku amacıyla ortak bir siyasetin izlenilmesi, İslam düşmanları karşısında ortak bir siyasetin uygulanması ve Müslümanların kendi mezheplerine kalbi ve pratik bağlılıklarına saygılı davranmak.

3-İslamî Mezhepler

İslam mezheplerinden gaye Kitab ve sünnete dayalı munsacim içtihat düzeni bulunan meşhur İslami Fıkıh mektepleridir. İslami Mezhepler Takrib Kurumu açısından bu fıkhî mezhepler resmiyete tanınmış ve şunlardan ibarettir:

- Hanefî

- Şafiî

- Malikî

- Hanbelî

- Şia-i İsna Aşeriye

- Zeydî

- Bahre

- Abazî

Bu arada diğer bazı mezhepler daha bulunuyor ki ya mensupları yoktur veya mensupları bulunsa da isimleri zikredilen mezheplerden her hangi birisinin çatısı altında bulunmaktalar veyahut belli bir mezhebe mensup olmaksızın ferdi görüşleri istikametinde hareket etmekteler,

2. Fasıl: Takrib İlkeleri

Mezhepler arası takrib hareketi aşağıdaki genel ilke ve esaslara dayalıdır:

1-Kur'an-ı Kerim ve Sünnet-i Resul İslam şeraiti için iki temel kaynaktır ve tüm İslam mezhepleri bu iki temel hususunda aynı ortak görüşü paylaşmaktalar. Öteki kaynakların hüccet kabul edilirliği ve geçerliliği bu iki temel kaynağa bağlılık sayesindedir

2-Aşağıdaki ilkelere iman getirmek İslamlığın ölçüsüdür

-Allah Teala'nın vahdaniyetine iman (Tevhid)

-Yüce İslam Peygamberi Hz. Muhammed (s.a.v)'in nübüvvet ve hatemiyyetine ve İslam'ın temel kaynaklarından biri olarak onun sünnetine iman.

-Kur'an-ı Kerim ve onun kavramlarına iman.

-Mead'a iman.

-Dinin zaruriyetinin inkâr edilmemesi ve namaz, zekât, oruç, hac, cihat vs. gibi İslam'ın temel rükünlerine teslim olmak ve yerine getirmek.

3-İçtihat ve tartışma serbestliği meşruluğu: İçtihadın meşruluğu, fikir hürriyeti ve fikri anlaşmazlıkların geçerliliği İslam'ın temel kaynakları çerçevesindedir.

4-İslamî Vahdet İslam ümmetinin Kur'an-ı Kerimde açıklık kazanan İslam ümmetinin önemli belirtilerindendir. Bu özellik önemi daha az ilkelerle çeliştiği zaman onlardan önde tutulmakta

5-İslamî kardeşlik ilkesi Müslümanlar arasında teamül için genel bir temeldir.

3. Fasıl: Kuruluşun Vazifesi

İslamî Takrib kurumunun vazifesi şunlardan ibarettir:

"Tek bir İslam ümmeti idealinin tahakkuku amacıyla İslam mezhepleri mensupları arasında uyum ve koordinenin derinleştirilmesi ve bilinç seviyesinin artırılması, karşılıklı saygının takviyesi, her hangi bir mezhebi ayrım ve farklılık gözetilmeksizin Müslümanlar arasında İslami kardeşlik bağlarının sağlamlaştırılması.

İslam Mezhepleri Takrib Kurumuna Bakış

İslam Mezhepleri Takrib Kurumu dünyanın muhtelif ülkelerinden onlarca din aliminden oluşan bir kuruluş olup İslam dünyasında Takrib ve vahdetin münadisi olarak tanınmaktadır. Hedefi muhtelif İslam mezheplerine mensup insanlar arasında uyum ve dayanışma sağlamaktır. Önümüzdeki 10 yıl içinde aşağıdaki şartları tahakkuk ettirmeyi amaçlamaktadır:

-Günümüz Müslüman toplumlarına egemen şartları Asrı Saadet dönemi şartlarına yakınlaştırmak ve Resulullah efendimiz sav. Döneminde Müslümanlar arasındaki kardeşlik ve yakınlaşma örnek alınarak toplumun aynı şartlara entegre edilmesi ve muhtelif İslam mezhepleri arasındaki düşmanlık ve taassupların ortadan kaldırılması.

-Bazı İslam mezhepleri arasında oluşan dayanışmanın tüm mezhepler ve Müslümanlar arasında yaygınlaştırılması.

-Kaide esasına göre muhtelif içtihatlardan kaynaklanan mezhebi farklılıkların Müslümanlar tarafından normal karşılanması ve kabul edilmesi.

-İslam mezhepleri imamlarının kendi aralarındaki davranışlarının örnek kabul edilmesi ve bu davranışların muhtelif mezhep mensupları arasında yaygınlaştırılması.

4. Fasıl: Takrib Ortamı

İslam Mezhepleri arasındaki Takrib ve yakınlaşma ortamı İslam mezhepleri mensuplarının tüm hayat kademelerini kaplamaktadır ve bu hususta aşağıdaki örneklere değinmek mümkün:

İnançlar

Tüm İslam mezhepleri, Tevhid, Nübüvvet ve Mead olmak üzere inanç ilkeleri ve İslam'ın temel fikri meselelerini kabul etmekte ve aynı görüşü paylaşmaktadırlar ve inancın fer'i meselelerindeki farklılıklar İslam'ın temelinde ve İslami kardeşlik konusunda bir aksamaya sebebiyet vermemektedir.

Fıkıh ve Kaideleri

Muhtelif Mezheplerin fakih ve âlimlerinin genel inancı uyarınca Fıkıh meselelerinde mezheplerin ortak yönleri oldukça fazladır ve bazı fıkhî meselelerdeki görüş ayrılığı ise oldukça doğal karşılanmakta ve fakihlerin içtihat ve istinbatlarından kaynaklanan bir mevzuudur.

İslam Kültürü ve Ahlakı

İslam Mezhepleri ferdi ve sosyal ahlakı ve İslam kültürü alanında görüş farklılığına sahip değiller ve Resulullah Efendimiz sav. Tüm Müslümanlar için bir usve-i hasene ve ahlaki örnektir.

Tarih

Kuşkusuz Müslümanlar muhtelif kademelerde İslam Tarihinin akışı hususunda görüş birliği içindedirler ve bu alandaki ufak tefek anlaşmazlıklar rahatlıkla ve uyum içinde çözümlenebilecek meselelerdir. Kuşku yok ki, bu gibi yan anlaşmazlıklar İslam ümmetinin mevcut süreci üzerinde yan etki bırakmamalıdır.

İslam Ümmetinin Siyasî Tavırları

Tüm Müslümanların ortak düşmanı bulunduğu ve düşmanlar karşısında tüm Müslümanların yekvücut ve bir yumruk gibi tek olmaları tartışılmasız bir gerçektir. Nitekim İslam ümmetinin kendine has özellikleri de bu temel prensibin zaruretini ortaya koymakta ve tüm İslam mezhepleri bu hususta tartışılmaz ortak bir görüş birlikteliği içindeler. Bu hususta ortak bir strateji belirlemek ve hayata geçirmek ise İslam âlemi liderleri, din âlimleri ve aydınlarının üzerine düşüyor.

5. Fasıl: İlkeler ve Değerler

İslam Mezheplerini Takrib Kurumu kendi reformcu girişimlerinin devamında aşağıdaki ilke ve değerlere tamamen bağlıdır:

-Müslümanların ittifak ettikleri hususlarda tüm boyutlu bir işbirliği içine girmesinin gerekliliği.

-İslam düşmanları karşısında ortak bir tavır içine girilmesi zarureti.

-Kendi içinde birbirlerine karşı kâfirlik, fısk ve bidat gibi yakıştırmalarda bulunmaktan şiddetle kaçınılması.

Biz Müslümanlar, temel İslamî ilkeler çerçevesinde içtihatta bulunmak meşruiyetini kabullenmekle bu ilkenin gereklilik ve bağlılıklarını da kabul etmemiz gerekir ve farklı bir içtihat karşısında içtihat sahibi ve mensuplarını küfürle itham etmemeliyiz.

Ahlakî Alanda Saygılı Davranmak

İslam dini başka dinler karşısında kendi mensuplarına bir nevi hoş görü ve saygılı davranmayı tavsiye edip, onlardan başkalarının kutsal bildikleri ve batıl inançlarına karşı saygısızlıkta bulunmamalarını istediğine göre kuşkusuz kendi mensupları arasında bu konuyu daha fazla vurgulamakta ve Müslümanlardan kendi aralarında saygılı davranmalarını, birlik içinde olmalarını istemekte.

Mezheplerin Serbestlik Yetkisi

Mezhebî serbestlik prensibi ferdi ilişkilerde genel bir prensip olarak hayata geçirilmektedir. Nitekim İslam mezheplerinden her hangi birini seçmesi konusunda Müslümanlar serbesttirler. Teşkilatlar ve hükümetler her hangi bir mezhebi zorla başkalarına kabullendirmemeleri ve tüm İslam Mezheplerini resmiyette tanımaları gerekir.

Ferdî Hükümlere Amel Serbestliği

Ferdî ahvallerle ilgili meselelerde İslam Mezhepleri mensupları, ülkenin mevcut kanunları gereği genel düzeni ilgilendiren kanunlar hariç diğer tüm alanlarda kendi mezhebinin hükümlerine bağlıdırlar.

6. Fasıl: Resmî ve Teşkilat Hedefleri

1.Resmî Hedef:İslam kültürü ile Maarifinin ihyası ve yayılmasına katkıda bulunmak, Kur'an-ı Kerim ve Sünnet-i Resul (s.a.v)'i müdafaa etmek.

2.Resmî Hedef:İslam Dünyası bilginleri, liderleri ve aydınları arasında dayanışma, birlik ve yardımlaşma ortamının oluşturulması doğrultusunda çaba göstermek.

3.Resmî Hedef:İslam dünyası bilginleri ve aydınları arasında Takrib ve yakınlaşma düşüncesinin güçlendirilmesi ve bu inancın Müslüman kitleler içerisine aktarılması ve Müslümanların İslam düşmanlarının tefrikacı girişim ve komplolarından haberdar edilmesi.

4.Resmî Hedef:İslam Mezhepleri mensupları arasında kuşkular ve yanlış anlaşılma ortamının giderilmesi.

5.Resmî Hedef:İslam Mezheplerinde içtihat ve istinbat esasının yaygınlaştırılması ve takviye edilmesi.

6.Resmî Hedef:İslam düşmanlarının kültürel saldırısı ve propagandalarına karşı konulması amacıyla kesin İslami ilkeler uyarınca ortak bir cephenin oluşturulması.