Rusya'nın Ufa kentindeki Şanghay İşbirliği Teşkilatı (ŞİT) zirvesi sırasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Teşkilat'ın sadece gözlemci üyesi olan İran'ın Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile yapacağı görüşme merakla bekleniyor. Hakkında yaptırım kararı alınmış olan devletler Şanghay Beşlisi'ne alınmadığı için İran'ın tam üyelik girişimleri sonuçsuz kalmıştı.
Rusya ile İran arasında gizli tutulmaya çalışılan mal mübadelesinin ayrıntıları ortaya çıkmaya başladı. Basında yer alan haberlere göre İran Rusya'dan 20 milyar dolarlık petrol karşılığında S-300 tipi hava savunma füzesi alacak.
İran'dan Rus petrolü
İran Petrol Bakanı Bican Zengene resmi İran haber ajansına yaptığı açıklamada, konuyu haziran ayında Rusya Enerji Bakanı Aleksander Novak ile görüştüklerini söyledi. Rus medyasında çıkan haberlerde, İran'ın Rusya'ya günde 500 bin varil yüksek kaliteli ham petrol satacağı ve karşılığında da çelik, buğday ve petrol türevleri ithal edeceği belirtiliyor.
Uzmanlar tarafından, Rusya'nın takastan kârlı çıkarak Orta Asya bölgesindeki piyasa hakimiyetini daha da arttırabileceği belirtiliyor.
Çin ve Hindistan gibi ithalatçı ülkeler Rus petrolünü Rusya üzerinden değil de doğrudan İran'dan almış olacak.
ABD ve Avrupa Birliği (AB) yaptırımlar kalkmadan petrol ticareti yapılamayacağı gerekçesiyle Rusya ile İran arasında varılan anlaşmayı eleştiriyor. AB, Kırım'ı ilhak etmesinden sonra Rusya'ya da yaptırım uygulamaya başlamıştı. Aynı zamanda AB Komisyonu'na da danışmanlık yapan ekonomist Mehrdad Emadi yaptırım kapsamına girmeyen ticari mallar söz konusu olduğu müddetçe Rusya ile İran arasında varılan anlaşmanın yaptırımların ihlali anlamına gelmeyeceğini söyledi. Emadi, Rusya'nın doğrudan İran petrolü ithal etmesinin mümkün olduğunu belirtti.
S-300 sadece savunma silahı mı?
Eski Rus iç istihbarat teşkilatı başkanı Nikolay Platonoviç Patruşev ham petrol karşılığında İran'a verilecek olan hava savunma sistemlerinin saldırı değil savunma silahı olduğunu ve İran'ın başka ülkelere zarar verme gücü olmayan bu sistemleri sadece kendi güvenliğini korumak için kullanabileceğini söyledi.
Rus savunma uzmanı Pavel Felgenhauer ise S-300 tipi hava savunma sistemlerinin İran'a verilmesinin Birleşmiş Milletler'in yaptırım kararlarına aykırı olduğu görüşünde. Felgenhauer aynı zamanda saldırı amacıyla da kullanılabilecek olan S-300'lerin 150 kilometrelik menziliyle düşman uçak, gemi ve kara hedeflerini de vurabileceğini ifade etti.
Rus uzman S-300'lerin Hürmüz Boğazı'nda konuşlandırılması durumunda İran'ın Basra Körfezi'ndeki pozisyonunun güçleneceğini sözlerine ekledi.
2014 yılında, bütün dünyada tüketilen petrolün yüzde 40'ı petrol ticaretinin en önemli ‘iğne deliği' konumundaki Hürmüz Boğazı'ndan geçmişti.
