Suriye’de Ehl-i Beyt sevdalısı olduğu gerekçesiyle Beşar Esad’ı devirmek için ABD’nin yönlendirmesiyle tüm imkânlarını seferber eden Suudi Arabistan’ın Rusya nezdinde ciddi diplomatik girişimlerde bulunduğu ortaya çıktı. ABD’nin önde gelen gazetesi New York Times’da yer alan habere göre Suudi Arabistan, petrol fiyatlarının göçtüğü bir dönemde küresel petrol pazarlarındaki hâkimiyetini kullanarak Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a sağladığı desteği kesmesi için oldukça yankı uyandıracak bir öneriyle Rusya Devlet Başkanı Putin’in kapısını çaldı. Habere göre Suudi Arabistan ve Rusya son bir kaç ay içinde konuyu birkaç kez tartıştı ancak bunlardan somut bir sonuç çıkmadı. Ancak New York Times, Suudi yetkililerin görüşmelerde ‘petrol ile Suriye meselesi’ arasında nasıl bir bağlantı kurduğunun belirsiz olduğunun altını çizdi. Suudilerin petrol arzını azaltıp fiyatı yukarı yönlü hareket ettirecek bir yeteneğe sahip oldukları konusunda Putin’i etkilemeye çalıştıkları öne sürülüyor.
Rusya kaale bile almadı
New York Times haberine göre Kasım ayında Moskova’ya giden Suudi heyeti için Suriye konusu başlıca meselelerden biriydi. Kral Abdullah’ın 23 Ocak’ta ölümünün bu gizli görüşmelerin seyrini nasıl etkileyeceği de merak ediliyor. Suudi Arabistan’ın benzer bir teklifle İran’a da gittiği ancak Tahran yönetiminin bunu reddettiği ifade ediliyor.
Moskova’da Kasım ayında Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov arasında yapılan görüşmeden sonra Lavrov, uluslararası politikanın petrol fiyatlarını belirlemede bir rol üstlenmesi fikrini reddettiklerini ilan etti. Lavrov, “Petrol piyasasının arz-talebe göre belirlenmesi gerektiğine inanıyoruz. Politik ve jeopolitik amaçlarla piyasanın yönlendirilmesine karşıyız” dedi.
Öte yandan uzmanlara göre Rusya’nın Esad’a desteğini sonlandırma önerisi, petrol piyasalarında son dönemde yaşanan kargaşanın küresel meseleleri halletmede petrolün bir silah olarak kullanıldığını ortaya koyuyor. Oysa Suudilerin daha önce yaptıkları resmi açıklamalarda petrol fiyatının küresel arz ve talebe göre şekillendiği, Suudi Arabistan’ın jeopolitiğin ekonomik gündemi belirlemesine izin vermeyeceği görüşünün altı çiziliyordu. Dünya petrol rezervinin 5’te birine sahip olan Suudi Arabistan, geçmişte arzı azaltıp çoğaltarak petrol fiyatlarını belirlemede birçok kez belirleyici olmuştu. Bu arada petrol fiyatlarının düşmesi Suudi Arabistan’ı da olumsuz etkiliyor ancak birikmiş serveti ve geniş petrol rezervleri olumsuz etkiyi azaltıyor. Ülkenin yurtdışında düşük riskli varlıklara yatırılmış bilinen yaklaşık 733 milyar dolar serveti bulunuyor. Suudi Arabistan bütçesinin dengede olabilmesi için petrolün varil fiyatının 100 dolar olması gerekiyor. Eğer petrol fiyatları bugünkü seviyede kalırsa ülke bütçesi 2015’te tahminen 39 milyar dolar açık verecek.
Putin boyun eğmiyor
Putin ise Ukrayna, Kırım ve Suriye meselelerinde önüne konulan bu tür santajlara bugüne kadar boyun eğmedi. Yeni Mesaj’da Nisan 2013’te yer alan Moskova mahreçli habere göre “Savaş Moskova sokakları taşsa bile Esad’ı destekleyeceğim” ifadesini kullanan Putin sıklıkla dış baskılara boyun eğip ülke politikalarını değiştirmektense ekonomik sıkıntılara katlanmayı tercih ettiğini ifade etti. Nitekim ABD ve AB’nin Ukrayna meselesi nedeniyle Moskova’ya uyguladığı müeyyideler, Putin’e geri adım attıramadı. Dahası Rusya’nın bütçe gelirlerinin yarısının kaynağı olan petrolün fiyatının bir takım finans oyunlarıyla 110 dolardan 48 dolara düşürülmesine rağmen Moskova, ne Ukrayna konusunda duruşunu bozdu, ne de Beşar Esad’a desteğini geri çekti.
Rusya’nın Esad’a desteği hayati
Rusya, Suriye’de olayların başladığı Mart 2011’den bu yana Beşar Esad yönetimine askeri, hukuki, ekonomik ve diplomatik destek veriyor. Rusya, Birleşmiş Milletler (BM) platformuna taşınan Esad karşıtı tüm kararları BM Güvenlik Konseyi’nde veto etti. Moskova askeri olarak yedek parçadan tanka her türlü silah desteğini sürdürüyor. Hatta Suriye helikopterlerinin ve savaş uçaklarının bakımını Rus teknik heyet yapıyor. Rus askeri uzmanları, Suriye ordusunu eğitmeye de devam ediyor. Uzmanlara göre, “Rusya desteğini çekerse, Suriye ordusu çöker.” Gerçi İran da Esad yönetimini askeri ve ekonomik olarak destekliyor ancak Rusya’nın askeri desteği çok farklı… Rusya kendi silahını kendi üreten bir ülke olduğu için askeri desteği bu açıdan çok değerli.
