Chatham House Enstitüsü “Nükleer Anlaşmanın İran içinde ve dışındaki etkileri” başlıklı yazısında “Özellikle İran ile Nükleer Anlaşma’ya katılan ülkeler olmak üzere Nükleer Anlaşma’nın uluslararası toplum için en önemli başarısı bu ülkelerin İran’ın Nükleer faaliyetlerinin barışçıl olduğunu anlamasıydı” diye yazdı.
Bu yazıya göre, çatışma yaşayan taraflar müzakerelerin İran’ın siyasi izolasyondan kurtulmasına neden olacağını ve bu ülkenin yetkililerinin bölgesel politikalarını batıya yaklaştırması için teşvik edileceğini zannediyorlardı. Tabi İran için Amerika’nın ekonomik yaptırımlarını kaldırması müzakere sürecinde etkin olması için önemli bir etkendi. Ama aradan bir yıl geçmesiyle birlikte ne İran ne de batı ümit besledikleri konularda başarılı olamadılar.
İran hükümeti Batılı ülkelerin verdikleri sözleri tutmaması konusunda şikâyetçi. Bazı ekonomik heyetlerin ve Avrupalı üst düzey siyasi yetkililerin Tahran’a gerçekleştirdikleri ziyarete rağmen, bu ülkelerin bankaları İran ile anlaşma yapmaktan sakınıyorlar. Çünkü Amerika’nın terörizm ekseninde İran’a karşı yaptırımları hala devam ediyor ve Amerika’nın ya da Avrupa’nın hiçbir önemli şirketi İran pazarlarına girmedi.
Batı, İran’ın bölgesel politikasında henüz önemli bir değişiklik görmedi ve bu anlaşmayla birlikte İran ve Rusya Ortadoğu’daki bakış açılarında daha fazla işbirliği alanı buldular. İran bu alanda son günlerde Hemedan hava üssünü Suriye hükümetine karşı ayaklanan gruplarının mevzilerini bombalamak için Rusya’nın kullanmasına izin verdi. Bu eylemi bazılarının eleştirmesine rağmen, İran askeri yetkilileri bu konuyu ne savundu ne de yalanladı ve bu konu İran’ın bölgesel stratejisinde doğuya yöneldiği hakkında Batıya önemli bir mesaj verdi.
Chatham House, Nükleer Anlaşmanın İran içerisindeki etkilerine ilişkin şunları yazdı: “Nükleer Anlaşma İran içerisinde de ılımlıların güçlenmesine yardım etmedi ve İran’ın radikalleri Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye fazlasıyla baskı yaptılar. İranlı ılımlıların dış politikası ve Nükleer Anlaşma, Batı karşıtı olan muhafazakârların eleştirisine maruz kaldı.
Bu bağlamda geçen ay Devrim Muhafızları Komutanı Nükleer Anlaşma’dan beklentilerin karşılanmamasını ve Ruhani hükümetinin Batıya yönelişini eleştirdi. Bu konu gelecek cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonucu hakkında tahminlere neden oldu.
Nükleer Anlaşma’nın İran’ın bölgesel tutumunda mükemmel bir sonucu olmadı. Çünkü askeri ve güvenlik alanındaki konular tamamen muhafazakâr liderlerin elindedir. Aynı zamanda Nükleer Anlaşma’nın ekonomik alanda önemli bir etkisi olmamıştır. Çünkü Amerika’nın mevcut yaptırımları Avrupalı bankaların İranlı bankalarla anlaşmasına engel olmaktadır. Bu anlaşma ılımlılar ve usulcüler arasındaki derin siyasi bölünmeleri ortadan kaldırmamıştır. Ama bütün bunlara rağmen bu anlaşma bölgede ciddi bir savaşa engel olmuştur.”
