İnsanın genetik kodunu deşifre etmeyi başaran tanınmış ABD’li biyolog Craig Venter, Mars’ta eski mikroorganizmaların DNA izlerini bulmak için Kızıl Gezegen’e “biyolojik verici” denilen bir uzay aracını gönderme önerisinde bulundu. Her hangi bir ize rastlanması halinde araç, genetik kodu deşifre edip onu radyo vasıtasıyla Dünya’ya gönderecek ve biyomühendisler Mars’taki yaşamın sentetik versiyonunu yaratacaklar.
Bilim adamları ilkel yaşamın, onun kimyasal yapısına göre değil, genomuna göre aranmasının çok daha güvenilir olduğu kanısında. Böyle bir uygulama sayesinde, klasik yöntemlerle fark edilemeyen egzotik yaşam formlarını ortaya çıkarmak mümkündür. Önemli olan, onların genetik materyal içermesidir. Bu yöntemle Dünya’da da yeni bakteriler keşfedilmektedir. Çeşitli bakterileri içeren karışımın besleyici muhite yerleştirildiği takdirde bakteri türlerinin tümü koloni şeklinde üreyemiyor. Ayrıca bakterilerin mevcut olması, sadece DNA testleri ile belli oluyor:
Toprak örneğini alıp oradan tüm DNA’ları çıkarıyorlar. Orada ise yüzlerce farklı organizma bulunabilir. DNA testleri vasıtasıyla onların ne olduğu ve bilinmeyen organizmaların bulunup bulunmadığı belirtilebilir. Bakterinin tüm genomu deşifre edilirse içinde neyin programlanmış olduğu, bakterinin metabolizması ile ilgili bilgi öğrenilebilir. Bu yüzden Craig Venter’in fikri doğrudur. Bir zamanlar bakterilerin bulunduğu Mars’tan bir toprak parçacığını araştırabilirsek belki bir DNA’ya rastlayabiliriz ve onun ne olduğunu öğrenme şansımız olur. Tabii ki bu yaşam formunun temelinde DNA bulunuyorsa, belki de başka formlar da var, kim bilir.”
“Milyonlarca çift nükleotid, yani milyonlarca harften oluşan bakteri genomunu deşifre çalışmaları, bir gün ile üç güne kadar sürer. Bu süre laboratuardaki donanıma bağlı. Çok modern, iyi donanımla bu metnin ilk taslağı birkaç saat içinde elde edilebilir. Günümüzde, zaten, insanın bütün genomu birkaç gün içinde okunabiliyor.”
Çözülmesi gereken en zor sorunlardan biri ise DNA deşifre laboratuarını Mars araştırma aracına yerleştirmektir. Bulunan genotipe göre organizmanın tam sentezini yapmak da oldukça zor olacak. Bilim adamları, şimdilik, döner mikroorganizmaların genetik zincirlerini kullanarak kısmen sentezlenmiş bakteriler çıkarmayı öğrendiler. Ama çalışmalar hızla ilerliyor. Yani Mars organizmaları, gerçekten de var olmaları halinde, sentezlenmiş olacak.
Geçenlerde yapılan bir buluşa göre Dünya üzerinde herhangi bir genetik materyal, ‘sahibinin’ ölümünden en geç bir buçuk milyon yıl sonra yok oluyor. Ama bilim adamları, Mars’ın soğuk ve kurak iklimini hesaba alarak yine de milyar yıllık yani gezegenin su ile kaplı olduğu ve orada bir yaşam ortamının mevcut olduğu zamandan kalan eski genetik zincirlerin izlerini bulmayı umuyor. Mars ve Dünya bakteri genotiplerinin benzer çıkması, Güneş Sistemi’ndeki yaşamın ortak bir temeli olduğu ve Mars ile Dünya’ya kuyruklu yıldızlarla getirildiği varsayımını kanıtlayacak.
İşte “biyolojik verici” de buna ışık tutacaktır. Araç, Rusya-Avrupa EkzoMars projesinin ikinci aşaması kapsamında 2018 yılına doğru üretilebilir. Araç, Mars araştırma robotun içine yerleştirilecektir.
