Koronavirüsler konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri olan Çinli bir bilim insanının, teşhis testleri ve aşılar geliştirmek için çok önemli olan yeni hastalığın genetik kompozisyonunu çözdükten sonra susturulduğu ortaya çıktı.
Açığa çıkan ve ifşa edilen yeni bilgiler, Wuhan şehrinde patlak verdikten sonra önce Çin'i sonra dünyayı dize getiren koronavirüsle ilgili detayları gündeme taşıdı.
Ortaya çıkan bilgilerin ışığında Çin'in salgını örtbas etmesiyle ilgili yeni endişeler patlak verdi.
Eleştirmenler, üst düzey yetkililerin salgını dünya çapında patlamadan önce kontrol etme çabalarını engellediğini savunuyorlar.
Yeni iddiaların merkezinde, Çin'in 'Yarasa Kadın' olarak bilinen bilim insanı Shi Zhengli var.
Zhengli, yıllar boyunca önemli bilimsel keşifler yapan; nemli, karanlık, gün görmemiş gizli mağaralarda zorlu virüs keşifleri yapan bir bilim insanı.
Virolog, geçen yıl sonunda şehirde patlak veren gizemli solunum yolu hastalığının yeni bir koronavirüs olarak tanımlanmasının ardından Wuhan'daki yüksek güvenlikli laboratuvarına çağrıldı.
Yeni tip koronavirüs ile ilgili kapsamlı bir çalışmayı hızlıca yürüten 'Yarasa Kadın' Shi Zhengli, üç gün içinde gen dizilimini tamamladı.
Ekibinin çalışması ve sonraki günlerdeki diğer atılımlar, virüsün Güney Çin'in bir bölgesi olan Yunnan'a bin 600 kilometre uzaklıkta bulunan mağaralardaki nalburunlu yarasalarla bağlantılı olduğunu gösterdi.
Bulguları, 2002 yılında Çin'den ortaya çıktıktan sonra 33 ülkede salgına yol açan bir solunum yolu hastalığı olan SARS'a benzer olduğunu gösterdi.
Çinli bir gazeteci olan ve Wuhan'daki 76 günlük karantinadan sonra geçen hafta serbest kalan Gao Yu, tecrit sırasında Shi ile konuştuğunu söyledi ve şunları aktardı:
"Enstitüsünün 2 Ocak gibi erken bir tarihte gen dizilimini ve ilgili testleri bitirdiğini ancak susturulduğunu öğrendik."
İngilzi Daily Mail gazetesi, aynı gün Wuhan Viroloji Enstitüsü Müdürü Yanyi Wang'ın personele ve kilit yetkililere hastalık hakkında bilgi vermemelerini emrettiğini söyledi.
Aktivistler ve Hong Kong medyası tarafından onaylanan sosyal medyadaki bir sızıntıya göre, Wuhan Viroloji Enstitüsü Müdürü Wang, araştırma sonuçlarının 'paniğe' neden olan 'uygunsuz ve yanlış bilgiler olduğunu söyledi.
Çin daha önce de benzer eylemlerde bulunmuştu. Çinli doktor Li Wenliang koronavirüs salgınına ilk dikkat çeken kişiydi. 34 yaşındaki doktor Aralık ayında yaptığı açıklamayla SARS benzeri yeni tip koronavirüs salgınının başladığını söyledi.
Wenliang bu açıklamasının ardından polis tarafından sorguya alınmış, muhbirlikle suçlanmış sert bir şekilde azarlanmıştı. Doktor, 3 Şubat'ta koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetmişti.
Wuhan Viroloji Enstitüsü Müdürü Yanyi Wang, Ulusal Sağlık Komisyonu'nun salgın ile ilgili testlerin, klinik verilerin, test ve araştırma sonuçlarının, sosyal medya platformlarında yayınlanmaması, hükümet resmi medyası da dahil olmak üzere hiçbir medya kuruluşuna açıklanmaması gerektirdiğini söyledi.
Sekiz gün sonra, enfekte bir hastadan numune alan bir Şangaylı profesör tarafından yönetilen bir ekip, açık erişim platformunda bir genom dizisi yayınladı.
Pröfesörün laboratuvarı iki gün sonra 'tasfiye' nedeniyle kapatıldı.
O zaman, halka bir haftadan fazla bir süredir Wuhan'da yeni vakaların rapor edilmediği ve virüsün insandan insana geçtiğine dair bir bilgi olmadığı söylendi.
Ancak düzinelerce sağlık çalışanı, çoktan hastalığa yakalanmaya başlamıştı.
Geçen ay online bir konferans veren Shi Zhengli, ekibinin 14 Ocak'ta yeni virüsün insanları etkileyebileceğini, bu gerçeğin Çin tarafından açıklanmasından altı gün önce bulduğunu söyledi.
Aynı gün, Dünya Sağlık Örgütü, Çin'in insan aktarımını reddetmesini destekleyen bir tweet yayınladı.
Geçen ay online bir konferans veren Shi Zhengli, ekibinin 14 Ocak'ta yeni virüsün insanları etkileyebileceğini, bu gerçeğin Çin tarafından açıklanmasından altı gün önce bulduğunu söyledi.
Shi'nin ekibi, 23 Ocak'ta hastalığı tanımlayan verilerini bilimsel bir portalda yayınladı. Bu, aynı bilgiler Nature dergisinde yayınlanmadan bir ay öncesine denk geliyordu.
Yayınlanan veriler, virüsün genomik dizinin Yunnan'daki yarasalarında buldukları başka bir virüsle yüzde 96 oranında özdeş olduğuna işaret ediyordu.
Shi, ortaya çıkan yeni hastalıklar alanında uzman. Yarasalar ve corona virüsler arasındaki bağlantıları araştıran bilim insanının, Güney Çin'in mağara ağlarında örnek toplamak için yaptığı seferleri dünya çapında bilim çevrelerinde büyük beğeni toplamıştı.
SARS'ın, Çin'de sık tüketilen bir hayvan olan misk kedileri ve yarasalarla olan bağını araştıran ekibin önemli bir parçasıydı.
Yarasalar son otuz yılda yedi büyük salgın ile bağlantılı olarak biliniyor.
