Genel oylamada 339 kabul oyu çıktı ve teklif referandum sınırında kabul edildi. Böylelikle ‘başkanlık’ anayasası için referandum yolu açılmış oldu.
Başbakan Yıldırım: Millet her şeyin en iyisini bilendir
Binali Yıldırım anayasa değişiklik teklifinin referandum sınırı üzerinde kabul edilmesinin ardından Meclis Kürsüsü’nde bir konuşma yaptı. Başbakan Yıldırım konuşmasında şunları söyledi:
“Engin feraseti olan bu milletin ferdi olmak guru vesilesidir. 23 Nisan 1920’de yüce Meclis’i kurdu. Kahramanca kurtuluş mücadelesi verdi.İstiklalinin kendisi kazandı. 1923’te Cumhuriyet’i ilan ett sahip çıktı korudu kolladı büyüterek bugünlere getirdi. 15 Temmuz gecesi bu necip millet gazi meclisiyle birlikte hükümetini devletini ülkesini canı pahasına kordu dünyanın hayranlığını kazandı. Cumhuriyet tarihimiz boyunca da sandık her önüne geldiğinde işte o engin ferasetiyle aklıyla vicdanıyla istisnasız en doğru kararı verdi. Hiçbirimizin şüphesi olmasın millet en doğru kararı verecektir. Milletimiz sandığa gidecek aklıyla vicdanıyla oy kullanacak Türkiye için en doğru tercihi yapacaktır. Milletin vereceği karar en isabetli karar olacaktır. Millet her şeyin en iyisini bilendir.”
KILIÇDAROĞLU’NDAN İLK AÇIKLAMA
CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Anayasa teklifinin meclisten geçmesi sonrası Habertürk’e konuştu.
Kılıçdaroğlu, “Vekiller özgür iradesiyle oy kullansaydı paket geçmezdi. Referandum sürecinde herkesle hareket edeceğiz. Demokrat, Mütedeyyin farketmez, vataını seven herkese sesleneceğiz. AYM’ye başvuracağız, hazırlıklarımız devam ediyor” dedi.
CHP’li Özel, Türkeş ve Erbakan’ı dinletti
Teklifin son maddesinin görüşülmesi öncesinde CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel kürsüye “hafıza ve vicdan kutusu” dediği hoparlörle çıktı, Erbakan ve Türkeş’in başkanlık karşıtı konuşmalarını dinletti.
Kabul edilen maddeler
Meclis’te 343 ‘evet’ oyu ile kabul edilen anayasa değişikliği teklifinin 18. maddesi, partili Cumhurbaşkanı kavramını düzenliyor. 18. maddeye göre, “Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesileceğine” dair hükmün kaldırılması, değişikliğin yayımı tarihinde; mevcut anayasada Bakanlar Kurulu, sıkıyönetim, tasarı, kanun hükmünde kararname, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ibarelerinin kaldırılmasına dair değişiklikler de TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri sonucunda cumhurbaşkanının görevi başladığı tarihte yürürlüğe girecek.”
341 ‘evet’ oyuyuyla kabul edilen 17’nci maddede “TBMM’nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019 tarihinde yapılacak. Seçimin yapılacağı güne kadar milletvekillerinin ve cumhurbaşkanının görevi devam edecek. Meclisin seçim kararı alması halinde, 27. Yasama Dönemi milletvekili genel seçimi ve cumhurbaşkanı seçimiyle beraber yapılacak” düzenlemesi yer alıyor.
Anayasa değişikliği teklifinin içerdiği hükümet sistemine uyumluluk için maddelerde değişiklik getiren 16. madde, TBMM Genel Kurulu’nda yapılan 2. tur oylamanın üçüncü gününde 342 oyla kabul edildi. Bu madde ile “Bakanlar Kurulu” yeni sistemde olmayacak. Yürütme yetkisi ve görevi ise, Cumhurbaşkanı tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılabilecek. Kamu tüzel kişiliği, mevcut sistemde yalnızca kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulurken, yeni sistemde bu hüküm “kamu tüzel kişiliğinin ancak kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur” şeklinde değiştirilecek. Milli Güvenlik Kurulu’nun (MGK) yapısıyla ilgili hükümde değişiklik getiren maddede, “Milli güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, TBMM’ye karşı cumhurbaşkanı sorumlu olacak” ifadesi yer alıyor.
15. maddeye göre, kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılacak. Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, mali yılbaşından en az 75 gün önce TBMM’ye sunacak ve teklif Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek.
Teklifin 14. maddesi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) adını, Hakimler ve Savcılar Kurulu olarak değiştiriyor. Kurul üyelerinin seçimi de bu maddeyle yeniden düzenleniyor.
Askeri mahkemeleri düzenleyen 13’üncü madde de, 343 oyla kabul edildi. 136 da ret oyu alan 13. madde “disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemelerin” kurulmasının önünü kesiyor. Düzenlemede, “Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir” deniliyor.
Teklifin “Olağanüstü hal (OHAL) yönetimini” düzenleyen 12. maddesi de, 342 oyla kabul edilirken, 138 milletvekili de “Hayır” oyu verdi. 2 oy geçersiz sayıldı, 2 oy da boş çıktı. Teklifin 12. maddesi, Cumhurbaşkanına “doğal afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinin yanı sıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması; anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması; şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde” OHAL ilan etme yetkisi veriyor.
11. madde, Meclis ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı günde 5 yılda bir yapılmasını sağlayacak. Maddeye göre cumhurbaşkanının Meclis’i istediği zaman feshetme yetkisi olacak. Bu durumda cumhurbaşkanlığı seçimi de aynı anda yenilenecek. Meclis’in iki seçimi birden yenilemesi için ise vekillerin beşte üçünün (600 vekilin 360’ı) oyu gerekecek. Mevcut cumhurbaşkanı ikinci dönemindeyken Meclis seçimleri yenilerse cumhurbaşkanı 2 dönem sınırına takılmadan bir kere daha aday olabilecek.
10. madde cumhurbaşkanına dilediği sayıda cumhurbaşkanı yardımcısı atama yetkisi verecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları için aranan tek şart milletvekili seçilme kriterine uymaları olacak. Cumhurbaşkanının yurtdışında olması veya yaşamını yitirmesi durumunda makama vekalet edecek cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların yargılanması için 9. maddedeki sürecin aynısı işleyecek.
9. madde cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılması teklifin 600 sandalyeli Meclis’te 301 vekil tarafından verilmesi gerektiğini, soruşturma teklifinin 360 vekil tarafından kabul edilmesi gerektiğini ve cumhurbaşkanının yargılanmak üzere Yüce Divan’a gönderilmesi için 400 vekilin evet oyu vermesi gerektiğini düzenliyor. Maddeye göre cumhurbaşkanı, görevi bittikten sonra da görev döneminde işlediği suçlara ilişkin yalnızca böyle yargılanabilecek.
8. madde cumhurbaşkanına “yürütme yetkisine ilişkin konularda” cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi verecek. Cumhurbaşkanı, devlet başkanı sıfatına sahip olacak ve milli güvenlik politikalarını belirleyerek, gerekli gördüğü tedbirleri alabilecek.
7. madde, iki turlu cumhurbaşkanlığı seçiminin nasıl gerçekleştirileceğini düzenliyor.
6. madde, milletvekillerinin yürütmenin başına soru sorma yetkisini kaldırıyor. Mevcut düzenlemede yürütmenin başı olan başbakana yazılı soru sorulabilirken yeni düzenleme ile yürütmenin başı olacak cumhurbaşkanına değil, yalnızca cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara soru sorulabilecek.
5. madde, Bakanlar Kurulu’nu denetlemeyi Meclis’in görev ve yetkileri arasından çıkarıyor.
4. madde, milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı gün yapılmasını öngörüyor.
3. madde, milletvekili seçilme yaşını 25’ten 18’e düşürüyor.
2. madde, milletvekili sayısını 550’den 600’e çıkarıyor.
1. madde, anayasanın “Yargı yetkisi” başlığında yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hükmü, “Bağımsız ve tarafsız” mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değiştiriyor.
Başkanlık teklifinin 1. ve 2. tur oylama sonuçları
madde – 1. tur: 347 evet, 132 hayır, 2 çekimser, 2 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 345 evet, 140 hayır, 1 boş.
madde – 1. tur: 343 evet, 133 hayır, 1 çekimser, 2 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 139 hayır, 4 boş.
madde – 1. tur: 341 evet, 139 hayır, 3 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 345 evet, 137 hayır, 3 boş, 3 geçersiz.
madde – 1. tur: 343 evet, 139 hayır, 2 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 138 hayır, 4 boş, 1 geçersiz.
madde – 1. tur: 343 evet, 7 hayır, 3 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 140 hayır, 4 boş.
madde – 1. tur: 343 evet, 137 hayır, 2 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 138 hayır, 4 boş.
madde – 1. tur: 340 evet, 136 hayır, 4 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 340 evet, 136 hayır, 1 çekimser, 4 boş, 3 geçersiz.
madde – 1. tur: 340 evet, 135 hayır, 5 boş, 1 geçersiz. 2. tur: 339 evet, 138 hayır, 1 çekimser, 2 boş, 3 geçersiz.
madde – 1. tur: 343 evet, 137 hayır, 3 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 341 evet, 137 hayır, 4 boş, 1 geçersiz.
madde – 1. tur: 343 evet, 135 hayır, 3 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 340 evet, 136 hayır, 3 boş, 2 geçersiz.
madde – 1. tur: 341 evet, 134 hayır, 1 çekimser, 5 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 135 hayır, 1 çekimser, 3 boş.
madde – 1. tur: 344 evet, 133 hayır, 2 boş, 3 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 138 hayır, 2 boş, 2 geçersiz.
madde – 1. tur: 343 evet, 133 hayır, 1 çekimser, 3 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 343 evet, 136 hayır, 3 boş, 2 geçersiz.
madde – 1. tur: 341 evet, 133 hayır, 1 çekimser, 4 boş, 4 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 139 hayır, 3 boş, 2 geçersiz.
madde – 1. tur: 341 evet, 134 hayır, 1 çekimser, 5 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 141 hayır, 2 boş, 1 geçersiz.
madde – 1. tur: 341 evet, 134 hayır, 1 çekimser, 3 boş, 3 geçersiz. 2. tur: 342 evet, 141 hayır, 2 boş, 1 geçersiz.
madde – 1. tur: 342 evet, 135 hayır, 2 çekimser, 3 boş, 2 geçersiz. 2. tur: 341 evet, 139 hayır, 2 boş, 3 geçersiz.
madde – 1. tur: 344 evet, 131 hayır, 1 çekimser, 2 boş, 3 geçersiz. 2. tur: 343 evet, 142 hayır, 2 boş, 1 geçersiz.
