Fransa Ulusal Meclisi'ne sunulan, 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarının reddedilmesini suç sayan yasa teklifi genel kuruldaki görüşmelerin ardından yeniden incelenmek üzere komisyona gönderildi.
Ana muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisi Marsilya Milletvekili Valerie Boyer'in 2014 Ekim ayında sunduğu "20. yüzyıldaki soykırımlar ve insanlığa kaşı işlenen suçları inkar edenler cezalandırılsın" başlıklı yasa teklifi Ulusal Meclis Genel Kurulu'nda görüşüldü.
1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarını reddedenlere cezai yaptırım uygulanmasını da içeren yasa teklifi, "ifade özgürlüğünü kısıtladığı" gerekçesiyle genel kurula katılan bazı milletvekilleri tarafından eleştirildi.
Gelen itirazlar üzerine yapılan oylamayla yasa teklifinin görüşülmek üzere yeniden ilgili komisyona gönderilmesine karar verildi.
Boyer ise bir yılı aşkın süredir Ulusal Meclis'te görüşülmesini beklediği yasa teklifinin komisyona gönderilmesine tepki gösterdi.
Yasa teklifi, komisyonda tekrar incelenerek yeniden genel kurul gündemine gelecek.
İÇTİHAT OLUŞTURAN AİHM KARARI
Diğer taraftan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarının reddedilmesini suç sayan İsviçre'nin "ifade özgürlüğü" ihlali yaptığına hükmetmişti.
AİHM Büyük Dairesi, Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek'in 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddiaları hakkındaki açıklamaları nedeniyle İsviçre'de ceza alması konusunda AİHM tarafından verilen ihlal kararına İsviçre'nin itiraz başvurusunu 15 Ekim'de reddetmişti.
AİHM Büyük Dairesi'nin açıkladığı karar, Avrupa'daki ifade özgürlüğü açısından içtihat oluşturuyor. Kararda ayrıca bir uluslararası ceza mahkemesinin 1915'te yaşanan olaylar hakkında herhangi bir bağlayıcı karar alamayacağı da belirtilmişti.
Fransa'da 2011-2012 yıllarında yine Boyer'in kanun teklifiyle Ulusal Meclis'e sunulan 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarına ilişkin yasa Fransa Ulusal Meclisi ve Senato'da kabul edilmiş ancak Fransa Anayasa Konseyi, anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle ilgili yasayı iptal etmişti.
YASA ÖNERİSİ SERT ELEŞTİRİLDİ: BİR GECEDE YAZILMIŞ
Görüşmelerde ilk sözü alan Valerie Boyer, “Soykırımın yüzüncü yılında bu randevuyu kaçırmayın. O dönem Ermeniler, Keldaniler, Asuriler soykırıma uğradı. Şimdi aynı yerlerde Yezidiler ve doğunun hristiyanları soykırıma uğruyor. Sizden bu yasayı destekleminizi istiyorum” dedi.
Ana muhalefet Cumhuriyetçiler Partisi (LR) ve merkez sağ UDI milletvekilleri Christian Kert, François Rochebloine ve Julien Aubert, Valerie Boyer’in önerisine destek verdiler. Radikal gurup sözcüsü Joel Giraud ise, “Radikal gurup olarak yasanın yeterince açık olmadığını gördük. Yasanın hazırlayıcısı dahi kendi yasanını önerge ile komisyonda değiştirdi. Biz bu oylamaya katılmayacağız” dedi.
“HÜKÜMET ÜZERİNDE ÇALIŞIYOR”
Hükümet adına söz alan Bruno Le Roux, “Bugün bu konunun tarihi ve politik boyutu değil, hukuki boyutu tartışılmaktadır. Bu yasa Anayasa Konseyi tarafından reddedilmiştir. AİHM’in Perinçek kararı ortadadır. Danıştay’ın da bu konuda uyarıları var. Hükümet bu içtihatlar çerçevesinde çalışmalarını sürdürmektedir. Hazırlanan metin ise hukuki boyutu karşılayacak nitelikte değildir. Bu haliyle kabul edilirse Anayasa Konseyi yeniden ve hızla reddeder” diye konuştu.
BOYER’E SERT ELEŞTİRİ
Sosyalist Gurup adına konuşan milletvekili Hugues Fourage da, “Yeni bir başarısızlık riskini almamalıyız. Hazırladığınız yasa tamamlanmamış. Eksiklerle dolu. Siz bile kendi getirdiğiniz yasadan emin değilsiniz. Önerinin ikinci, üçüncü, dördüncü maddesi iptal edildi. Beşinci maddesini yeniden düzenlediniz. Size yasanın isminin bile hatalı olduğundan söz etmeye dahi gerek yok. Ermeni dostlarımızın umutlarıyla oynamamalıyız. Bu nedenle gerçek ve detaylı bir yasa getirilmesi için komisyona sevkedilmesini öneriyorum” dedi.
“CEZALAR ORANTISIZ”
Sosyalist grup adına söz alan Marie-Anne Chapdelaine daha da sert eleştiriler getirerek, “Bir gecede yazılan bu yasa beklentilere yanıt vermekten son derece uzak. Uluslararası belgeleri, Gaysot Yasası’nı ve Anayasa Konseyi’ni dikkate alınmadan hazırlanmış. Hukuki olarak incelenecek nitelikte değil. Üstelik Gaysot Yasası’nı da zayıflatacak bir girişim. Anayasa Konsey’inin ve AİHM’in aldığı Perinçek kararını da tanımıyor” dedi. Chapdelaine, inkar suçu işleyenlere 5 yıla kadar hapis ve 45 bin Euro para cezası öngören yasa önerisindeki miktarların da orantısız olduğuna dikkat çekerek, “Bu yasada ağır hapis ve para cezası var. Miktarlar, eylemle orantısızdır. AİHM’in bu yönde de inceleme hakkı olduğunu unutmayın” dedi.
“WİKİPEDİA VEKİL”
Daha önce de “soykırım tezlerini Wikipedia’dan aldığı cümlelerle yasa gerekçesine kopyaladığı için eleştirilen” Boyer söz alarak, “Acıklı bir tavır sergiliyorsunuz. İçeriği değil, tekniği tartışıyorsunuz. Hollande da bu yasayı getireceğine söz vermişti. Parlamento çalışmasının doğasında vardır değişiklik yapmak. 25 Kasım’dan beri bu metin üzerinde kimse değişiklik istemedi. Şimdi mi karşı çıkıyorsunuz” dedi. Boyer’in eleştirilere rağmen yasanın görüşülmesinde ısrar etmesi üzerine Sosyalistler adına söz alan Bruno Le Roux, eleştirinin dozunu artırdı. Le Roux, “Bu metin alelacele yazılmış. Olayın ciddiyetiyle ilgisiz. Hazırlıksız, kötü yazılmış. Peki neden bu kadar alelacele getiriliyor bu yasa? Bu metni reddetmiyor, komisyona havale edilmesini istiyoruz” diye konuştu.
HUKUKİ SÜREÇ
Ardından Boyer’in yasa önerisi, 38 oyun geçerli olduğu oylamada, 12’ye karşı 26 oyla reddedilerek komisyona havale edildi. Fransa, 18 Ocak 2001’de oy birliğiyle kabul edilen bir yasayla soykırımı resmen tanıdı. Boyer tarafından verilen inkar yasası Ocak 2012’de parlamentoda kabul edildi ancak 2012’de kabul edilen inkar yasası Anayasa Konseyi tarafından 28 Şubat 2012’de “Anayasanın ifade özgürlüğüne aykırı olduğu” gerekçesiyle reddedildi. AİHM ise, Ekim 2015’te, İsviçre makamlarının “inkar suçundan” yargıladığı Doğu Perinçek hakkındaki kararı bozmuştu.
