-Râşid’in hazırladığı çalışmanın ilk kısmı şu şekilde:
1898 – 1914 Arası Siyonist Faaliyetler
(Siyonist projenin uygulanma girişiminde ikinci aşama)
Siyonist örgüt, 1897 Basel Konferansıyla 1914’de başlayan Birinci Dünya Savaşı arasındaki dönemde on defa kongre düzenlemiştir.
Bu bölümde Ömer er-Râşid, VI. Kongre ve Theodor Herzl’in 1904’de ölümüne kadar olan dönemdeki Siyonist hareketin faaliyetlerini ele alıyor.
II. Siyonist Kongresi (28 – 31 Ağustos 1898)
İsviçre’nin Basel şehrinde düzenlendi ve Siyonist cemiyetlerin sayısı, I. ve II. Kongre arasında yaklaşık 8 kat arttı. Cemiyetler Avrupa, Kuzey, Güney ve Orta Amerika, Avusturya, Avustralya, Yeni Zelanda, Rusya ve Osmanlı’nın bazı bölgelerinde yayıldı. Hepsi, Siyonist örgüte desteklerini ilan ettiler. Rusya, topraklarında çok sayıda Yahudi yaşaması nedeniyle Siyonizm’e en açık ülkelerden birisi olmuştur. Rus Çarı’nın suikastına katılmışlar ve ardından da Avusturya, Macaristan, Romanya ve ABD’ye dağılmışlardır. (Hallâk, Hasan Alî, Mevḳıfü’d-Devleti’l-Osmâniyyeti mine’l-Ḥareketi’s-Ṣahyûniyyeti 1897 – 1909 M., Câmiatü Beyrût el-ʽArabiyyeti, Beyrut, 1978, s. 147 – 148)
II. Siyonist Kongresi’nin kararlarından bazıları;
•Osmanlı Devleti’nde Siyonist projenin gerçekleşmesine çabalamak
•Yahudi Sömürge Bankası kurmak
•Yahudilerin milli bir dil sahibi bir millet olarak görülebilmesi için İbranice öğretiminin teşvik edilmesi ve Siyonist kültürün ve onun öncülerinden olan Âhâd Ha'âm’ın görüşlerinin dikkate alınması (Hallâk, 1978, s. 148 – 149)
III. Siyonist Kongresi (15 – 18 Ağustos 1899)
III. Kongre İsviçre’nin Basel şehrinde düzenlenmiştir. Kongreye Hibbat Zion Cemiyyeti de katıldı. Herzl, bu dönemdeki çalışmaların Sultan II. Abdülhamid’in Siyonist hareketin projesi hakkında ikna edilerek Osmanlı’nın ortasında yoğunlaşacağını ilan etti. Konferans’ta Kıbrıs’a yerleşim fikri ortaya atıldı. Radikal üyeler, bu fikri reddettiler ve Filistin’in ele geçirilmesini istediler. Becca örgütü, Filistin’deki çalışmaları ve yeni Yahudi göçmenlerin durumlarının düzenlenmesini üstlendi. 1899 – 1908 yılları arasında sekiz yeni yerleşim yeri ve on iki Yahudi köyü kurarak, Rothschild yerleşim yerlerinin yeniden düzenlenmesi görevini üstlendi. (Hallâk, 1978, s. 164 – 165)
Yahudi göçmenlerin Filistin'e yasadışı yollarla yerleşirken Herzl, bu göç yöntemine karşıydı. Bu yöntemin neticesinde Yahudi gruplar her zaman sınır dışı edilmeye maruz kalacaktı ve Osmanlı sultanının yönetimi altında kalamayacaklardı. (Hallâk, 1978, s. 166)
IV. Siyonist Kongresi (13 – 16 Ağustos 1900)
IV. Kongre, Londra’da düzenlendi. İngiltere ve Avrupa’dan Filistin’e Yahudi göçü, Filistin’de yerleşim yerlerinin oluşturulması, sanayi ve ziraat okullarının kurulması teşvik edildi. Bu kongrede birçok karar alınmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır;
•Önceki kongrelerde, öncelikle de 1897 Basel kongresinde alınan kararların uygulanması için çaba sarf etmek
•Siyonist harekete hizmet etmek için Yahudi cemiyetlerini artırmaya çalışmak
•Filistin’de bir Yahudi devleti kurma projesini gerçekleştirmeye yardımcı olmaları için İngiltereli yetkililerle müzakereler yapmak
•İngiltere, Sina’da Yahudi yerleşim projesi fikrini ortaya attı, ancak bu proje sonradan reddedildi
1900’de Filistin’e yönelik Yahudi göçü devam etti. Bu yılda geniş ölçüde Filistinlilerin tepkileri görüldü, protestolar gerçekleşti ve Filistin’deki zirai toprakların Yahudi göçmenlere satılmasına karşı toplu dilekçeler verildi. (Hallâk, 1978, s. 167 – 169)
V. Siyonist Kongresi (16 – 20 Aralık 1901)
Bu kongrede, Yahudi – Ulusal Fonu oluşturulması gibi Siyonist düzeyde önemli kararlar alındı. (Söz konusu kararlar için Bkz: Hallâk, 1978, s. 172 – 173, d. 4)
Amaç, Filistin’de toprak satın almaktı ve bu karar, Filistin ve geleceği açısından en önemli karardı. Satın alınan topraklar, özel değil, kolektif mülkiyet altına alındı ve burada sadece Yahudi çiftçiler çalıştırıldı. Bu şekilde Filistin’i yeniden Yahudileştirmeyi ve toprağında Yahudi işçiyi istihdam eden Yahudi çiftçileri üstün tutan şartlar oluşturmayı hedeflediler. Fon, Hıttin Ovası ve Ürdün Vadisi’nde geniş topraklar satın aldı. 1905 yılında Yafa ve el-Celil bölgelerinde 15 bin dönüm arazi satın almayı başardılar. Bu Fon, Uluslararası Siyonist Örgütü’nün bir parçası olarak kabul edildi. Siyonist Örgütü gibi bu Fon da Filistin’i Osmanlı Devleti’nden geri alayı, Yahudilerin orada yerleşmesini ve Filistin, Suriye, Sina Yarımadası ve Osmanlı’nın Asya’daki diğer bölgelerinde Yahudilerin yasal mülkiyeti olan bir siyasi hükumet kurmayı hedefledi. (Hallâk, 1978, s. 173)
Arazi satın alma operasyonları yaygınlaştı ve satın alınan bölgedeki Filistinli çiftçileri kovdular. 15 Yahudi, Suriye Valisi Reşid Paşa’nın eşinden Hayfa ve “Büyük Yahudi Kolonisi” (Zamarin) arasında bulunan bir köyü satın aldılar ve burada bulunan Filistinli köylüleri çıkardılar. Ayrıca, Rothshildlerin elçisi, Suriye valisinin eşinden bir başka köyü iki bin altın lira değeriyle satın aldı.
Siyonist mekanizma, Yahudilerin istikrar, güvenlik ve Osmanlı Devleti’nin himayesini talep ettikleri bir zamanda Filistin’i kontrol etme noktasında aktif çalışıyordu. Siyonist hareket, başlangıçta Yahudi göçmenleri ve sürgünleri Filistin’e nakletmek, orayı inşa etmek ve Osmanlı sultanının gölgesinde yaşamak şeklinde tezahür etti.
VI. Siyonist Kongresi
Siyonist hareket, 1903 yılında aynı anda iki kongre düzenledi. Bunun birincisi, Basel’de 23 – 28 Ağustos 1903 tarihinde gerçekleşti; ikincisi ise, Rus Menachem Mendel Shishkin (1863 – 1941) tarafından hazırlanarak Filistin’de gerçekleşti ki bu, Filistin’de yapılan ilk kongre oldu. İki kongredeki eğilim, Filistin’in Yahudiler için bir ulus – devlet olmasıydı.
İkinci kongre, Zikhron Ya'akov sömürgesinde düzenlendi. Filistin’deki çabalarını birleştirmek, Osmanlı yasalarına direnmek ve Yahudi göçmenlerin Filistin’e gelişini kolaylaştırmak için yapılan gizli bir toplantıydı.
Osmanlı Devleti iki konferansı da takip ederek, onları Osmanlı yasalarını ihlal etmekle suçladı. Netice olarak ilerleyen birkaç yıllarda, özellikle de Filistinlilerin ve Arapların tepkileri gereğince bir grup Yahudi’nin Filistin dışına sürülmesinden sonra benzer toplantılar yapılmamıştır. Basel kongresinin üyeleri 600’e ulaşmış ve VI. Kongre olarak isimlendirmişlerdir.
Osmanlı yönetimindeki dengesizlik, 1903 yılında Yahudi göçünün patlak vermesine yol açtı. Bu göç dalgasının arasında “Bello Cemiyeti”nin takipçileri ve Romanya, Polonya ve Rusya’dan orta sınıf Yahudiler de bulunuyordu. (Hallâk, 1978, s. 193)
Yahudiler, ekonomik bağımsızlığı, siyasi bağımsızlığa giden bir adım olarak gördüler. Yahudi uğraşları, ülkenin meşru sahipleri Filistinliler tarafından tam bir ekonomik boykot olarak görüldü. Yahudilere karşı nefret, Filistin şehirlerinde, kırsal kesimde ve köylerde büyümeye başladı.
Temmuz 1904’te Herzl öldü ve ölümüyle Siyonist hareketin faaliyetlerinde bir sayfa kapanmış oldu. Faaliyetlerine başlangıcından 1904’te ölümüne kadar geçen seneler, Filistin’de Yahudi devletinin kurulması için Siyonist hedeflere ulaşmak adına verilmiş bir dizi siyasi çabalardan ibarettir. (Hallâk, 1978, s. 200 – 201)
Kaynak: İslami Analiz, Al Meyadin
|
