Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin Türkiye’yi izleme sürecine alması teklifini görüşmeye hazırlanırken dün sabah yeni KHK’larla Avrupa’nın endişelerini gidermeye yönelik adımlar atıldı. Bu adım sonuç verdi ve AKPM, Ankara açısından olumsuz şekilde sonuçlanabilecek bir süreci frenleyen bir karara imza attı.

 

Dün Türkiye’nin yeniden denetim sürecine alınmasına neden olabilecek oturumun acilen yapılması için oylama düzenlendi. Lehte oy verenler fazla olsa da 3’te 2 çoğunluk bulunamadığı için talep reddedildi. Türkiye’de demokratik kurumların işleyişine yönelik oturum ilkbahar ya da yaz aylarında gündeme gelebilir.

 

Hürriyet’in aktardığına göre, yeni düzenlemeler özetle şöyle:

 

İTİRAZLARA İNCELEME

 

685 sayılı KHK ile doğrudan KHK hükümleri ile tesis edilen işlemlere ilişkin başvuruları değerlendirmek ve karara bağlamak üzere ‘Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu’ kurulması kararlaştırıldı. Komisyon, 7 kişiden oluşacak ve 2 yıl görev yapacak. Bakanlar Kurulu’nun gerekli görmesi halinde, komisyon üyelerinin görevleri birer yıllık sürelerle uzatılabilecek.

 

Komisyonda görev alacak kamu görevlilerinden üçünü Başbakan, bir üyeyi hâkim ve savcılar arasından Adalet Bakanı, bir üyeyi mülki idare amirleri sınıfına mensuplar arasından İçişleri Bakanı, Danıştay ve Yargıtay kökenli birer tetkik hâkimini de HSYK belirleyecek. İtirazları değerlendirecek komisyonun toplantı ve karar yeter sayısı ise 4 olarak belirlendi. Üyeler çekimser oy kullanmayacaklar.

 

Süreleri dolmadan komisyon üyelerinin görevlerine, herhangi bir nedenle son verilmeyecek. Ancak haklarında terör örgütü üyeliği, darbe gibi suçlamalarla soruşturma açılan veya Milli Güvenlik Kurulu’nca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğu gerekçesiyle hakkında soruşturma izni verilen komisyon üyelerinin görevleri son bulacak.

 

KİMLER BAŞVURABİLİR?

 

KHK ile kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılan, ilişiği kesilenler, öğrencilikle ilişiği kesilenler, kapatılan dernekler, vakıflar, sendika, federasyon ve konfederasyonlar, özel sağlık kuruluşları, özel öğretim kurumları, vakıf yüksek öğretim kurumları, özel radyo ve televizyon kuruluşları, gazete ve dergiler, haber ajansları, yayınevleri, rütbeleri alınan emekli personel, inceleme komisyonuna başvuruda bulunabilecek.

 

Başvurular incelenirken komisyonun istediği — devlet sırlarına ilişkin ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla — her türlü bilgi ve belgenin kamu kurum ve kuruluşları ile mahkemeler tarafından gönderilmesi zorunlu olacak. KHK kararları ile mağdur olduğunu düşünen kişi ve kurumlar itirazlarını valilikler aracılığıyla yapabilecek. Ayrıca meslekten çıkarılan kişilerin en son görev yaptıkları kuruma başvurması da mümkün olacak. Valilik ve kurumlar kendilerine yapılan başvuruları ‘gecikmeksizin’ komisyona iletmek zorunda.

 

1 AY İÇİNDE KURULACAK

 

KHK’ya göre komisyon, 1 ay içinde oluşacak ve en geç 6 ay içinde başvuru almaya başlayacak. Başvuru almaya başladığı tarihten itibaren 60 gün içinde başvuru yapmayanların başvuruları dikkate alınmayacak. Böylece, daha önceki KHK’larla ilişiği kesilmiş, hiçbir dava açmamış veya başvuru yapmamış kişiler de bu komisyona başvurabilecekler. Komisyona yapılan başvurular dosya üzerinde incelenerek, karara bağlanacak. Komisyon 60 gün içinde bir karar vermezse, ‘idarenin zımni reddi’ söz konusu olmayacak. Böylece komisyon karar verinceye kadar, başvuran kişi beklemek zorunda olacak. Komisyonun görev süresi uzatılmadığı takdirde 2 yıl olduğu düşünüldüğünden, başvurular en fazla 2 yıl içinde karara bağlanılacak.

 

BAŞVURUSU KABUL EDİLEN GÖREVİNE DÖNEBİLECEK

 

Komisyon başvuruyu kabul ederse başvurucunun atanması için Devlet Personel Başkanlığı’na durumu bildirilecek. Başvurusu kabul edilen kişilerin başka bir kuruma atanması da mümkün olacak. Kamu görevine dönen kişiler eğer yönetici pozisyonda iken ihraç edilmiş ise eski görevlerine dönebilecek. Kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin başvurunun kabulü halinde, KHK’nın yayımı tarihinden geçerli olmak üzere ortadan kalkmış sayılacak. Buna ilişkin işlemler ilgilisine göre İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı veya Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilecek.

 

DAVALAR ANKARA’DA

 

Komisyonun verdiği karar yargıya taşınabilecek. Ancak HSYK’nın belirleyeceği Ankara idare mahkemelerinde dava açabilecek. KHK ile tüm ülke genelinde meslekten ihraçlar yaşandığı göz önüne alındığında davaların sadece Ankara’da açılabilecek olması başvuruların uzun sürede sonuçlanabileceği endişesi yarattı. 22 Temmuz ve 18 Ekim tarihli KHK ile meslekten çıkarılan yargı mensupları, ilk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştay’a dava açabilecek. Bu kapsamda açılan derdest davalar da Danıştay’a gönderilecek.

 

GÖZALTI SÜRESİ 7+7

 

684 sayılı KHK ile 30 gün olan gözaltı süresi terör suçları dahil tüm suçlar yönünden 7 güne indirildi. Ancak ‘delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle’ soruşturmayı sürdüren savcı, gözaltı süresini 7 gün daha uzatabilecek. Bu durumlarda, şüpheliler hakkında gözaltı süresi 14 gün olarak uygulanacak. 7 günlük gözaltı süresi KHK’nın yayınlandığı tarihten sonra gözaltına alınan şüpheliler için uygulanacak. KHK’nın yayınlandığı tarih olan 23 Ocak’tan önce gözaltına alınanlar için gözaltı yine 30 gün olarak uygulanacak.

 

OHAL kapsamında yayınlanan KHK ile ‘gözaltındaki şüphelilerin avukatlarıyla görüşmesi savcılık kararıyla 5 gün süreyle kısıtlanabiliyordu. Büyük eleştirilere yol açan bu uygulamadan vazgeçildi. Şüpheliler, gözaltına alındıktan sonra avukatlarıyla herhangi bir kısıtlamaya maruz kalmadan görüşebilecekler.