Türkiye-Rusya ilişkilerinde normalleşmeye hız verildiği bir dönemde, Halep’in muhaliflerden temizlenmesi sonrası diplomasi için yeni bir kapı aralandı. Suriye krizi konusunda Kazakistan’ın başkenti Astana’da yeni bir müzakere masası kurulması gündemde. Rusya-Türkiye-İran’ın garantör olacakları bir ateşkes süreci müzakere edilirken, Suriye’deki siyasi çözümün nasıl şekilleneceği de merak konusu. Türkiye-Rusya yakınlaşması ve Suriye savaşına etkilerini Sakarya Üniversitesi’nden Prof. Emin Gürses değerlendirdi.

 

‘HÜKÜMET FANTEZİ PEŞİNDE KOŞTU’

 

Suriye’de yaşanan gelişmeler ışığında Türkiye’nin son dönemde aldığı pozisyonu değerlendiren Gürses, Putin’in ‘olumlu bir tavır takınmasından ötürü’ Türkiye’nin şanslı olduğunu ifade etti.

 

Emin, Rusya’nın Batı ile arasının kötü olmasının Türkiye’ye ‘nefes aldırdığını’ savunarak, şu değerlendirmeyi yaptı:

 

“Rusların Batı ile arasının bozuk olması bizi kurtardı. Yoksa biz büyük sıkıntıya girmiştik. Yani Suriye meselesini Türkiye’nin başına Davutoğlu bela etti. Fantezileri vardı. Malesef etrafındaki bir grupla beraber bir de fantezi kitabı yazmış. O kitapla beraber bir hat kuracaklardı. Bu kitapta yazılanların önemli bir kısmı zaten daha önce yazılmıştı. Yeni hat kurulup Rusya’nın güneye inmesi engellenecek. Bu Batı’nın projesidir. Davutoğlu’nun kitabında da bunlar var. Malesef İngilizlerin boru hattı projesi var. 1919’da gündeme getirilmiş bi projedir bu. Sonra 1932’de bunun haritaları da yayımlandı. Bu projeyi desteklemek için ellerinden gelen herşeyi yaptılar. Suriye diye bir sorun yarattılar. IŞİD denen örgütü de zaten ABD’liler süpürme operasyonu için kullandılar. Sonra Türkiye’ye birkaç tane bomba attılar, Türkiye’yi de sıcak takiple Suriye’ye soktular. Türkiye’deki hükümet de fantezi peşine düştü. Türkiye Davutoğlu’ndan vazgeçene kadar ekonomisinde büyük yaralar açıldı. Şimdi onları tamir etmeye çalışıyorlar.”

 

‘ABD, RUSYA’YA SURİYE’Yİ ÜÇE BÖLME ÖNERİSİNDE BULUNDU’

 

Suriye’deki sorunu bitirmeye yönelik Astana’da yapılması planlanan görüşmeleri de değerlendiren Gürses, ABD’lilerin bundan önce Rusya’ya ‘Beraber hareket edelim, Suriye’yi üç ya da dört bölgeye ayıralım, IŞİD’e bir bölge verelim, sonra IŞİD’i Esad tasfiye eder, sonra PYD’ye bölge verelim, büyük bölge de Esad’a kalsın’ önerisiyle gittiğini savundu. Gürses, “Bu arada İsrail bastırıyor. Hazır Suriye’deyken, Hizbullah’ın Lübnan’a dönmesini engellemek için ben hava harekatıyla Hizbullah’ın bulunduğu karargahları tasfiye edeyim diyor. Böyle bir çıkmaz. ABD’nin de sıkıntısı var. BM’de ABD İsrail’e bir uyarı mesajı verdi bu oylamalarda” değerlendirmesi yaptı.

 

 ‘OBAMA, TRUMP’I GİDERAYAK UYARDI’

 

Rusya’nın Batı’ya güvenmesinin oldukça zor olduğunu savunan Gürses, Obama’nın görevi Trump’a devretmeden, düzenlediği bir basın toplantısındaki Rusya ve Çin uyarılarını hatırlattı: “Obama’nın konuşmasında iki önemli nokta var. Birincisi, ‘Bölgenin bütün sorunlarında karşımızda duranlardan biri Rusya, biri İran, yarım olarak da Esad’ dedi. İkincisi, ‘Çin’le ilişkilerimiz bozulursa yani Tayvan’ı ikinci Çin olarak tanırsak, bundan düşmanlarımız memnun olur’ dedi. Bunu Obama doğrudan doğruya Trump yönetimine söyledi. Çünkü Trump diyor ki ‘Ben ticaret yaparım’. Rusya onun için Trump’ı tercih ediyor. Biliyorsunuz gizli bir ambargo var Rusya’ya karşı. Avrupa ile bir tek ticaret yaptığı yer var Rusya’nın: Almanya. Almanya’yı da nasıl uyarıyorlar, kamyon topluluğun üzerine giriyor filan. Bunlar sıradan işler değildir. Almanya’da patlayıcı bulamıyorlar da bu işi yapıyorlar. Daha önce Fransa’ya yaptılar. Fransa’nın Almanya üzerinden Rusya’ya yakınlaşma projesi vardı. Fransa’da bombalar patladı. Sonra dediler ki “Libya’yı sana teslim ediyoruz. Libya’yı İtalya ile birlikte sömürebileceğin kadar hallet. Aman Almanya’ya yakınlaşma.” Çünkü Kissenger’ın açıklamaları var. ‘Almanlar Ruslarla yakınlaşıp Fransa’yı peşlerine takarlarsa, Avrupa’dan NATO dışlanır’ şeklinde…”

 

‘TÜRKİYE’NİN RUSYA VE İRAN İLE YAKINLAŞMASI BÖLGEYİ KURTARIR’

 

Bu durumun Türkiye üzerinde de baskı yarattığını belirten Gürses bu sebeple Türkiye’nin Rusya ile yakınlaştığına dikkat çekerek “Sıkıntılar daha da artabilir. Ama ilerisi için baktığınızda, Rusya-Türkiye-İran yakınlaşması, bölgeyi de kurtarır. Bu arada tabii patlamalar olur, suikastler olur, çünkü bu gladyo örgütlenmesi. Cemaat örgütlenmesi filan diyorlar ama bunlar gladyonun ayak takımlarıdır. Bunlar harekete geçerler. Geçmeye başladılar zaten, bu öldürmeler, suikastler, vs. bunlarla ilgilidir” tespitini yaptı.

 

‘RUSYA İLE YAKINLAŞIRLARSA SURİYE İLE DE YAKINLAŞACAKLAR’

 

Suriye konusunda Türkiye’nin tavır değiştiremediğini söyleyen Gürses, Rusya ile ilişkilerdeki normalleşmeyi ve söylem değişikliklerini “Rusya konusunda ne laflar ediyorlardı. Kıyamet kopuyordu. Biz başından beri söylüyoruz. Biz Tayyip Bey’in kendisine de ilettik. Dedik ki bakın Mustafa Kemal’e soruyorlar ‘Nasıl bir dış politika izleyelim Rusya ile?’ diye. O da diyor ki ‘Memleketi ve milleti macera peşinde sürükleyecek politikalardan uzak durun, Rusya ile yakın olun’. Bu kadar basit bir şey. Rusya ile yakınlaşırlarsa Suriye ile de yakınlaşacaklar. Bu anlaşma onu gösteriyor. Tek başına IŞİD yok şimdi. Sürekli Antep’e bombalar düşüyor” sözleriyle değerlendirdi. 

 

‘ENİNDE SONUNDA ESAD DESTEKLENECEK’

 

TSK öncülüğünde yürütülen ve El Bab kapısına dayanan Fırat Kalkanı operasyonunu da değerlendiren Gürses, BM sözleşmesine göre Türkiye’nin buna hakkı olduğuna vurgu yaparak, operasyonun sınırları konusunda şu görüşleri paylaştı:

 

“Dün AKP’lilerle görüştüm. “Biz toprak bütünlüğünün sağlanması konusunda Suriye yönetimine eninde sonunda yardımcı olacağız” dediler. Ama bu PYD meselesinde sıkıntı var. Rusya ile de bu konular görüşülüyor. ‘PYD ileride bir sıkıntı yaratır mı’ diye. Ama Barzani ile görüştüler. Barzani de PKK’nin buradaki faaliyetlerine karşı. Çünkü Barzani biliyor ki toplumsal tabanı, yoksul tabanı kontrol edemiyor. Onu PKK kontrol ediyor. Onun için Barzani de burada yeni bir yapılanmaya giderler ve kurulum yaparlarsa, bunu elinden PKK/PYD alır diye korkuyor. Onun için bizimkiler Barzani ile yakın duruyorlar. Ama eninde sonunda Esad’a destek verecekler. Toprak bütünlüğü konusunda bizimkiler geri çekilecekler. Ama tabii ki her gün Kilis’e bombalar düşüyorsa, bu müdahale kaçınılmazdır. Bunu yapmak zorundaydı. Ama biri bunu organize mi etti, ABD’liler mi yaptı. Onu bilmiyorum. Ama eninde sonunda masaya oturulacak. ABD’liler bunu baltalamak için şu anda Suriye yönetimi ile de Moskova yönetimi ile de konuşuyorlar. Trump gelmeden bunu yapmaya çalışıyorlar. Çünkü Trump ‘Ben ticari ilişkilere bakarım’ diyor ve ABD’liler bundan rahatsız”

 

‘TÜRKİYE, RUSYA İLE İDLİB’TEKİ MUHALİFLER ARASINDA ARACILIK YAPACAK’

 

Gürses, en son Halep’ten tasfiye edilen muhalif grupların İdlib’e taşınması ile birlikte Türkiye’nin hemen sınırında konuşlanan muhaliflerle ilgili olarak ise “Aldığım habere göre Türkiye Rusya ile onların arasında bir aracılık yapacak. Bunların belirli bir kontrole alınması için ortak çalışma sürdürüyorlar şu anda. Başka çareleri yok. Saldırmak ile bu işi temizlemek çok zor. Yeni bir çatışma alanı başlatmış olurlar. Bir görüşme ile merkezi otoriteyi de devreye sokarak bunları belirli bir bölgeye toplamayı düşünüyorlar” dedi.