1. İlişkilerin tarihi

 

Suriye'nin güney komşusu İsrail'dir. Hukuki olarak (de jure) iki ülke de savaş halinde ve aralarındaki 1967 barış anlaşması henüz imzalanmış değil.

 

İsrail parlamentosu Knesset Suriye'yi bir “düşman ülke” olarak tanımlanıyor. İsrailliler özel bir izin olmaksızın Suriye'yi ziyaret edemiyorlar. İsrail sahasına yasadışı giriş hapisle cezalandırılıyor. Fakat Suriye'den illegal geçiş çok daha kışkırtıcı olarak görülüyor ve daha sert bir şekilde cezalandırılıyor. Kanunlar bu ülkeyle ne türden olursa olsun ticareti yasaklıyor.

 

İsrail ve Suriye arasındaki sınır anlaşmazlığı Golan Tepeleri etrafında. 1967'den önce burası Suriye toprağıydı, İsrail'in galip geldiği Altı Gün Savaşı'ndan sonra askerden arındırılmış bölge olarak sınıflandırıldı. 1981 yılında BM kararlarına rağmen Knesset burada kendi hakimiyetini ilan etti ve İsrail bu bölgeyi fiili olarak ilhak etti. Peki niçin? Buradaki stratejik tepeler İsrail topraklarının büyük bir bölümünü atış menziline alıyordu çünkü.

 

2. Ulusal gruplar

 

İsrail'in nüfusu 8,3 milyondur ve nüfusunun beşte birini Araplar oluşturuyor, bunların bir kısmı aynı zamanda Suriye'de de yaşayan Dürziler. Bu arada Altı Gün Savaşı'ndan sonra kadınlara Suriyeli vatandaşlarla evlenip oraya gitme hakkı tanındığını belirtelim. Fakat sadece tek yönlü gidiş biletleri vardı.

 

3. Jeopolitika

 

Suriye açık bir şekilde Filistin'i destekliyor ve bu doğal olarak Tel Aviv'i çok rahatsız ediyor. 2010 yılında Suriye toprağındaki Yermük Kampı yaklaşık 160 bin Filistinli mülteciye ev sahipliği yapıyordu. Suriye kısmen bağımsız bir ülke olarak tanınan yere insani yardım malzemeleri yolladı. Fakat iki sene sonra Selefiler kampı ele geçirdiler. Kampın izole edilmesi düzinelerce kişinin ölümüne yol açtı. Yardım malzemelerine ateş açıldı. Gerçek anlamda yardım etme gücü olmamasına rağmen Esad hükümeti Filistin Otoritesi'nin BM Güvenlik Konseyi aracılığıyla ülkenin statüsünü elde etme çabalarını destekliyor.

 

İsrail, Suriye çatışmasına doğrudan müdahil olmuyor. Fakat geçen hafta kazayla Golan'a düşen Suriyeli füzelere cevap olarak, Tel Aviv hemen Suriye ordusunun iki cephaneliğini havaya uçurdu.

 

4. Jeo-ekonomi

 

İsrail'in Golan ısrarı sadece stratejik konumundan kaynaklanmıyor. Zira bölge tatlı suyun önemli bir bölümünü de sağlıyor. Tel Aviv'in buradaki pozisyonunu kuvvetlendirmek istemesinin bir başka nedeni de bu yıl içinde bölgede keşfedilen petrol ve doğal gaz kaynakları. Bu keşif sadece Washington'un aranjmanıyla değil Amerikan şirketi Afek Oil'in de katılımıyla gerçekleştirildi. Keşfedilen bu kaynaklar İsrail'in iç tüketim ihtiyacını karşılamakla kalmıyor, onun bir hidrokarbon ithalatçısı olmasını da sağlıyor.

 

5. Suriye'deki pozisyon

 

ABD her zaman için İsrail'in stratejik bir partneri olmuştur fakat Orta Doğu'daki dış politikası kendi ulusal çıkarlarını gözeterek yürütülmektedir, dolayısıyla bazı meselelerde ABD ile aynı fikirde olmayabilir. Netanyahu 21 Eylül'de Moskova'da Putin ile gerçekleştirdiği görüşmede Rusya'nın Suriye'de operasyon başlatacağını Obama'dan önce öğrenmişti. Bununla birlikte İsrail'in başı bu zamana kadar IŞİD'in ve diğer teröristlerin Rusya tarafından bombalanmasını kınayan bir açıklama yapmış değil. İsrail bu şartlar altında beklemeyi tercih ediyor.

 

Suriye, Filistin ve diğer Arap ülkeleri arasındaki çatışmanın tüm taraflar için kabul edilebilir bir çözümü yok. Bu ülkelerden birinin varlığı ya da yokluğu meselesi. Bu nedenle İsrail Golan Tepelerini tamamen kontrol ediyor ve kendi bölgesindeki Arap yerleşkelerini uzaklaştırıyor, yoksa Araplar İsrail'i denize dökecek ve işgal devletini tamamen ortadan kaldıracak. Diğer kararlar çatışan taraflarca tatmin edici gözükmüyor.

 

Fakat Suriye savaşının Tel Aviv'in faydasına olduğu kesin. Esad kendi iktidarını korumakla meşgul olduğundan İsrail'in Filistin'den Lübnan'a uzanan jeopolitik çıkarları üzerinde herhangi bir siyasi etkide bulunacak konumda değil. Suriye Arap Cumhuriyeti Golan'daki hidrokarbon üretimine de engel olamıyor. Yani Suriye tam bir kaos içerisindeyken İsrail daha fazla kâr edebilir.