Nükleer müzakereler kaldığı yerden

- İran ve “5 artı1” ülkeleri nükleer konuda  nihai bir anlaşmaya varmak için yeniden bir araya geliyor

TAHRAN – İran ve “5 artı1” ülkeleri nükleer konuda  nihai bir anlaşmaya varmak için yeniden bir araya geliyor.

Tarafların kapsamlı bir anlaşma için ön gördükleri 24 Kasım'a günler kala İran, ABD ve AB arasında 9-10 Kasım'da Umman'ın başkenti Maskat'ta üçlü görüşme yapılacak.

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, ABD Dışişleri Bakanı, John Kerry ile AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton başkanlığındaki görüşmelerde  nükleer müzakerelerde gelinen nokta ve atılacak adımlar ele alınacak.

Bu görüşmenin ardından 11 Kasım'da da İran ile “5 artı1” grubu arasındaki 9. tur müzakerelere geçilecek.

İran'ın nükleer enerji faaliyetlerinin ayrıntıları ile BM, ABD ve AB tarafından bu ülkeye uygulanan yaptırımların kaldırılması konuları müzakerelerin iki ana konusunu oluşturuyor.

 
- “6 aylık geçici anlaşma”

Uzun müzakereler sonunda Kasım 2013'te 6 aylık geçici bir anlaşma imzalayan taraflar, nihai bir anlaşma tarihi olarak da 24 Kasım 2014'ü belirlemişlerdi.

Geçici anlaşmanın yürürlüğe girdiği  20 Ocak 2014 itibariyle uranyum zenginleştirme oranının düşürülmesi ve diğer bazı teknik konularda daha şeffaf olunması karşılığında yaptırımlar kısmen hafifletildi.

Ayrıca İran'ın yurt dışındaki tahsilatları ile dondurulmuş mal varlıklarının bir kısmın serbest bırakıldı.

 

- “Geri sayım başladı”

Tayin edilen tarihe kadar kalıcı ve kapsamlı bir anlaşmaya varılmasının her iki tarafın da karşı karşıya kaldığı sorunlardan dolayı zor olacağı belirtiliyor.

Tahran ve Washington yönetimlerinin, olası bir başarısızlığın karşı tarafın hesabına yazılacağı yönündeki açıklamaları da müzakerelerin ne denli zor ve karışık olduğunu gözler önüne seriyor.

Bağımsız gözlemciler ve uzmanlar da tarafların kırmızı çizgilerindeki dirençlerinden ve taleplerinden dolayı yıllardır süren müzakerelerden kısa sürede sonuç alınmasının beklenemeyeceği görüşünde.

 - “Binlerce nükleer silahın gölgesindeki müzakereler”

Müzakere taraflarından ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin yüzlerce nükleer santrale ve binlerce nükleer silaha sahip bulunuyor. Almanya'nın da nükleer teknoloji ve bilimde bu ülkelerden geri kalmadığı biliniyor.

İran ise ilk başlarda Almanya ve ABD'nin yardımlarıyla ilk nükleer santralinin temellerini attıysa da bu ülkelerin devrimden sonra anlaşmayı bozmaları üzerine proje yarım kaldı.

Projenin tamamlanmasını üstlenen Rusya ise 10 yılı aşkın bir gecikmeyle tam kapasitede olmasa bile santrali elektrik enerjisi üretecek hale getirerek İran enerji sistemine dahil etti.

Nükleer silah sahibi ülkeler, İran'ın nükleer enerji programının ileride askeri amaçlı olabileceği endişesini taşıyor.

Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na (NPT) taraf olan Tahran yönetimi, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEK) denetiminde süren nükleer enerji programının tamamen barışçıl olduğunu belirtiyor.