İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'daki en büyük toplu insan kıyımının gerçekleştiği Srebrenitsa, soykırımın üzerinden geçen 20 yıla rağmen hala eski günlerine dönemedi.
Sırp askerlerinin 1995 yılı temmuz ayında gerçekleştirdiği soykırımda nüfusunun büyük bir bölümünü kaybeden, hayatta kalmayı başaranların ise ülkenin dört bir yanına savrulduğu şehirde bugün sessizlik hakim.
Her yıl soykırımın yıl dönümünde binlerce insanın akın ettiği ancak ertesi gün yeniden "ölü şehir" kimliğine bürünen Srebrenitsa, mevcut nüfusunun yaş ortalaması göze alındığında adeta üstü açık bir huzurevini andırıyor.
Savaştan önce 37 binden fazla nüfusu bulunan kentte, bugün sadece 7 bin civarında insan yaşıyor. Savaştan önce çarşısının cıvıl cıvıl olduğu Srebrenitsa'da, bugün sadece "kendi memleketlerinde ölmek için" geri dönen yaşlılar yaşıyor.
Srebrenitsa Belediye Başkanı Çamil Durakoviç, şehrin aslında "ölü" bir şehir değil, "unutulmuş" bir şehir olduğunu belirterek, "Burada hayat, 11 Temmuz 1995'den sonra da devam etti" dedi.
Savaş döneminde şehirden ayrılmak zorunda kalan Srebrenitsalıların, savaşın ardından geri dönmediğini anlatan Durakoviç, çalışan nüfusun soykırımda öldürülmesi nedeniyle savaşın ardından kentteki işsizliğin de arttığına dikkati çekti.
Durakoviç, her şeye rağmen gelecek nesilleri en iyi şekilde yetiştirmek için çabaladıklarını vurgulayarak, savaş döneminde yaklaşık 6 bin evin yıkıldığı, büyük kayıpların verildiği Srebrenitsa'daki yıkılan evlerin tamamının onarılması için 500 yıla gerek olduğunu savundu.
Savaşın altyapısına da önemli zararlar verdiği Srebrenitsa'da savaşın ardından birkaç fabrikanın açıldığını aktaran Durakoviç, bunların yeterli olmadığını, genç nesilleri için daha çok istihdam alanı açılması gerektiğini ifade etti.
Eğitim sorunu
Nüfusun büyük çoğunluğunu orta yaş üstü insanların oluşturduğu Srebrenitsa'daki bir diğer önemli sorun ise eğitim. Yeterli sayıda öğrenci bulunmadığından bölgedeki bazı okullar kapatılmak zorunda kalıyor.
Srebrenitsa İlköğretim Okulu Müdür Yardımcısı Amela Haciç, civardaki köylerde yaşayan çok sayıda öğrencinin, ulaşım sıkıntısı nedeniyle kimi zaman okula gelemediğini belirterek, köy yollarının kötü olmasının ve köylerle şehir merkezi arasında sürekli otobüs seferlerinin yapılmamasının çocukların eğitimini olumsuz etkilediğini söyledi.
Çocuk sayısının azlığına da dikkati çeken Haciç, savaş öncesinde bin 333 öğrenciye eğitim veren okulda bugün sadece 415 öğrenciye eğitim verildiğini aktardı.
Srebrenitsa İş Bulma Kurumu Şefi Velyko Petroviç ise bölgedeki iş kurumuna kayıtlı bin 749 "geçici" işsiz bulunduğunu belirterek, yılda ortalamam 200 kişiye istihdam sağladıklarını ifade etti.
Srebrenitsalılar karamsar
Memleketi Srebrenitsa'ya 2000 yılında dönen Vesna Mustafiç, uygulanan politikalardan şikayet ederek, "Beş yıl önce durum daha iyiydi, daha çok insan vardı. Şehre can veren, içinde yaşayanlardır. Srebrenitsa bana, son günleri yaşamak için buraya gelen insanların yaşadığı huzurevini andırıyor" diye konuştu.
Geçmişte cıvıl cıvıl bir gündelik hayatın bulunduğu Srebrenitsa'da, bugün gece olduğunda sadece birkaç evde ışık gördüğü anlatan Mustafiç, "Bu canımı acıtıyor. Burasının bu durumda olmasından memnun değiliz" dedi.
Srebrenitsalı Hakiya Mehoyliç de yaşadığı sokaktaki 62 evin boş olduğunu belirterek, "Srebrenitsa ölüyor. Burada hayat yok. Burası artık insanların değil, ruhların yaşadığı bir şehir. İnsanlar buradan gitmek için her gün dua ediyor" şeklinde konuştu.
Srebrenitsa'da yaşayan gençlerden Sadik Hasanoviç ise şehirde yaşayan Sırp ve Boşnakların birlikte futbol oynadıklarını belirterek, "Gençler var ama hayatlarını burda devam ettirmek istemiyorlar. Kahve içip sohbet edebileceğimiz sadece bir kafemiz var" dedi.
Tüm ömrünü Srebrenitsa'da geçiren Mile Nikoliç de sigortalı bir işi olmadığını belirterek, "Srebrenitsa'da yaşamak son on yılda olduğu kadar hiçbir zaman kötü olmamıştı" diye konuştu.
